rTMS en antidepressiva: wat zijn de verschillen?

Wanneer je kampt met een depressie, aanhoudende vermoeidheid of mentale klachten zoals concentratieproblemen of brain fog, is de zoektocht naar herstel vaak een intensief proces. Veel mensen starten met antidepressiva, terwijl anderen juist op zoek gaan naar innovatieve therapieën zoals repetitieve transcraniële magnetische stimulatie (rTMS). Beide behandelingen hebben hetzelfde doel: het herstellen van de balans in de hersenen en het verbeteren van je mentale gezondheid. Maar de manier waarop ze dat doen verschilt wezenlijk. In dit artikel lees je de belangrijkste verschillen tussen rTMS en antidepressiva, op het gebied van werking, effectiviteit en bijwerkingen. Zodat jij makkelijker kan kiezen wat past bij jouw persoonlijke situatie.

Hoe antidepressiva werken in het brein

Antidepressiva beïnvloeden de werking van neurotransmitters, de signaalstoffen die zenuwcellen in de hersenen gebruiken om met elkaar te communiceren. De meest bekende zijn serotonine, dopamine en noradrenaline. Een tekort of verstoring in deze stoffen wordt vaak in verband gebracht met depressieve klachten.

De meeste antidepressiva (zoals SSRI’s en SNRI’s) zorgen ervoor dat deze neurotransmitters langer actief blijven in de hersenen. Hierdoor kan de stemming verbeteren en nemen gevoelens van somberheid of angst vaak geleidelijk af. Het nadeel is dat dit proces tijd kost: het kan weken duren voordat de eerste effecten voelbaar zijn. De inwerkperiode van SSRI’s wordt door veel patiënten als pittig ervaren. In de eerste weken komen bijwerkingen zoals verhoogde angst, slaapproblemen, misselijkheid en emotionele afvlakking voor. Sommige mensen voelen zich eerst slechter voordat verbetering optreedt. Positieve effecten beginnen meestal pas na 2 tot 6 weken. Desalniettemin geven veel patiënten aan dat het doorzetten loont, uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat ongeveer de helft van de mensen uiteindelijk baat heeft bij SSRI’s. Sommige mensen ervaren nauwelijks verbetering, terwijl anderen juist last krijgen van bijwerkingen die het dagelijks leven beïnvloeden. 

Een ander belangrijk punt is dat antidepressiva systemisch werken: ze beïnvloeden het hele lichaam, niet alleen de hersenen. Dat verklaart waarom klachten als vermoeidheid, gewichtstoename of libidoverlies kunnen optreden.

Wat rTMS precies doet en hoe het verschilt van medicatie

rTMS staat voor repetitieve transcraniële magnetische stimulatie. Tijdens de behandeling wordt met een magnetische spoel een specifiek hersengebied (meestal de dorsolaterale prefrontale cortex) gestimuleerd. Dit is het gebied dat betrokken is bij stemming, motivatie en emotieregulatie. Door de magnetische pulsen worden zenuwcellen in dit gebied geactiveerd, wat de communicatie tussen hersennetwerken kan herstellen.

In tegenstelling tot medicatie werkt rTMS direct op de hersenactiviteit, zonder tussenkomst van chemische stoffen of invloed op het hele lichaam. Het is een lokale, niet-invasieve methode die de natuurlijke neuroplasticiteit stimuleert: het vermogen van de hersenen om zichzelf aan te passen. Daardoor kan rTMS een waardevolle optie zijn voor mensen die onvoldoende baat hebben gehad bij antidepressiva, of die liever een behandeling zonder langdurige medicatie-effecten willen proberen.

De behandeling vindt plaats in een klinische setting, onder begeleiding van een specialist. Een sessie duurt meestal tussen de 20 en 40 minuten en wordt meerdere keren per week herhaald gedurende enkele weken.

Meer informatie over hoe deze therapie werkt vind je op onze  rTMS pagina.

Effectiviteit: wat zeggen onderzoeken over rTMS en antidepressiva?

De effectiviteit van zowel rTMS als antidepressiva is uitvoerig onderzocht. Antidepressiva worden al decennia lang gebruikt en helpen een groot deel van de patiënten bij het verminderen van depressieve symptomen. Toch blijkt uit studies dat een aanzienlijk percentage (ongeveer 30 tot 40 procent) onvoldoende reageert op medicatie.

Voor rTMS is de wetenschappelijke basis de afgelopen jaren sterk gegroeid. Grote meta-analyses, gepubliceerd in onder meer The Lancet Psychiatry en JAMA Psychiatry, tonen aan dat rTMS vergelijkbare of zelfs hogere effectiviteitspercentages kan behalen bij therapieresistente depressie. Daarbij komt dat rTMS vaak goed verdragen wordt, waardoor de therapietrouw hoog is.

Een belangrijk verschil is dat het effect van rTMS vaak langduriger kan aanhouden. Waar antidepressiva stoppen betekent dat de klachten soms terugkeren, laat rTMS juist zien dat het effect maanden tot zelfs jaren kan aanhouden, vooral wanneer het deel uitmaakt van een breder behandelplan inclusief leefstijl, beweging en psychologische ondersteuning.

Voor high-performers en mensen die streven naar mentale optimalisatie is dat aantrekkelijk: rTMS werkt direct op hersenactiviteit, waardoor het ook interessant kan zijn voor cognitieve versterking, focus en energiebalans.

Wanneer kies je voor rTMS, en wanneer voor medicatie?

De keuze tussen rTMS en antidepressiva hangt af van verschillende factoren: je medische voorgeschiedenis, de ernst van je klachten, eerdere behandelingen en je persoonlijke doelen.

Antidepressiva kunnen een goede eerste stap zijn bij een eerste depressieve episode, zeker wanneer er sprake is van milde tot matige klachten. Ze zijn relatief eenvoudig te gebruiken en kunnen ondersteund worden door therapie of coaching.

rTMS is vooral interessant voor mensen bij wie medicatie onvoldoende effect heeft gehad, of die de bijwerkingen van medicijnen niet goed verdragen. Ook wie liever kiest voor een behandeling zonder langdurige medicatie kan veel baat hebben bij rTMS.

Voor ondernemers, sporters of anderen die hun mentale prestaties willen verbeteren, kan rTMS een vernieuwende optie zijn om hersenactiviteit te optimaliseren zonder afhankelijkheid van medicijnen.

Een persoonlijk gesprek met een behandelaar helpt om de juiste keuze te maken. Bij gespecialiseerde centra zoals Neo-Clinics wordt altijd gekeken naar het totaalbeeld: lichamelijke gezondheid, psychologische factoren, voeding, slaap en energiehuishouding.

Veelgestelde vragen over rTMS en antidepressiva

Is rTMS net zo effectief als antidepressiva?
Ja, uit onderzoek blijkt dat rTMS minstens even effectief kan zijn bij depressie, zeker bij mensen die niet goed reageren op medicatie. Het voordeel is dat rTMS nauwelijks bijwerkingen heeft en de effecten vaak langdurig aanhouden.

Kan ik stoppen met mijn antidepressiva als ik start met rTMS?
Dat hangt af van je situatie. Het is belangrijk om dit altijd te bespreken met je behandelend arts. Soms wordt rTMS gecombineerd met een afbouwschema van medicatie, zodat de overgang geleidelijk en veilig verloopt.

Hoe snel merk je verschil bij rTMS?
Veel cliënten merken na twee tot drie weken een verbetering in stemming, focus of energie. Bij anderen duurt het iets langer. Het effect bouwt zich op gedurende meerdere sessies.

Wordt rTMS vergoed door de zorgverzekering?
In veel gevallen wel, bijvoorbeeld bij een diagnose therapieresistente depressie met verwijzing van een huisarts of psychiater. Vraag vooraf altijd na bij je zorgverzekeraar of je in aanmerking komt voor vergoeding.

Zijn er risico’s verbonden aan rTMS?
De behandeling is zeer veilig wanneer uitgevoerd door ervaren professionals. Lichte hoofdpijn of vermoeidheid komt soms voor, maar verdwijnt meestal snel. Ernstige bijwerkingen zijn uiterst zeldzaam.

Conclusie: rTMS en antidepressiva vullen elkaar aan, geen strijd maar keuze

De vergelijking tussen rTMS en antidepressiva laat zien dat beide behandelingen effectief kunnen zijn, maar via totaal verschillende routes werken. Antidepressiva beïnvloeden de chemie van de hersenen, terwijl rTMS rechtstreeks de neurale activiteit stimuleert.

Wie last heeft van bijwerkingen, onvoldoende baat vindt bij medicijnen of juist op zoek is naar een innovatieve, niet-invasieve aanpak, kan met rTMS een waardevol alternatief of aanvulling vinden. Dankzij de wetenschappelijke onderbouwing, het hoge veiligheidsprofiel en de praktische toepasbaarheid is rTMS een behandeling die vertrouwen wekt – en hoop geeft bij herstel of mentale optimalisatie.

Wil je weten of rTMS geschikt is voor jouw situatie? Lees meer over rTMS of plan een vrijblijvend gesprek met een specialist om jouw mogelijkheden te bespreken.